Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yolları Nelerdir? Öğretmenler ve Veliler için Tavsiyeler
Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yolları Nelerdir? Öğretmenler ve Veliler için Tavsiyeler
Akran zorbalığı ile baş etme yolları kişiden kişiye göre değişmekle birlikte etkisi açısından da fark yaratacaktır. Söz konusu zorbalık günümüzde erken yaşlardan itibaren çocuklar arasında yaygınlaşmaktadır. Veliler ve öğretmenler tarafından akran zorbalığı şikayetleri bu yüzden artış göstermekte olup akran zorbalığı ile baş etme yolları araştırılmaktadır.
Zorbalık kişiye duygusal, davranışsal anlamda etki eden ve eğitim hayatı başta olmak üzere sosyal yaşantıyı değiştiren bir durumdur. Zorba kişinin davranışları sebebiyle zorbalığa uğrayan kişi ya da kişilere bu yüzden yardım etmek, bilgilendirme yapmak önem arz eder. Veliler ve öğretmenler için bu yazımda akran zorbalığı ile baş etme yolları hakkında bilgi vereceğim.
Akran Zorbalığı Nedir?
Akran aynı ve benzer yaş grubunda yer alan gruplar için kullanılan bir kelimelidir. Akran zorbalığı ne demek konusunda ise şu bilgi verilebilir; benzer yaş grubunda olan kişi ya da kişilerin tek bir kişiye karşı gösterdikleri olumsuz davranışlardır. Sözlü ya da davranışsal olarak gerçekleşen bu durumlar belirli bir süredir tekrarlandığında akran zorbalığı adını alır.
Akran zorbalığında zorbalık yapan kişinin genellikle davranışları şu şekildedir:
- Kötü söz, alay etme ya da küfürler kullanır.
- Fiziksel davranışlarda bulunarak kavgacı tavır sergiler.
- Karşısındaki kişiyi korkutma amacı güder.
- Canı acıtmaya yönelik tüm davranışları üstlenir.
- İzinsiz eşya kullanır ya da eşyalara zarar verir.
- Empati duyguları yoktur.
- Çevresindeki kişileri kontrol ve manipüle eder.
Mağdur yani kurbanlar olarak adlandırılan, zorbalığa maruz kalan kişiler, şu davranışlarla kendilerini gösterir:
- Özgüvenlerini kaybeder.
- Benlik saygılarını yitirirler.
- Depresyon duygularına kapılıp depresyon belirtileri gösterir.
- Okula gitmek istemez ya da devamsızlık yapar.
- Hıncını başkalarından çıkarır.
Tüm bunlar temelinde akran zorbalığı ile baş etme yolları araştırmasına neden olur. Çünkü akran zorbalığı ile baş etme yolları kurban olan kişiyi korurken, zorbaların da düzelmesini sağlar.
Zorbalığı Durdurmanın En İyi Yolları Nelerdir? Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yolları
Günümüzde akran zorbalığı ile baş etme yolları çeşitlendirilebilmektedir. Bazıları önleyici formda yer alırken bazıları ise doğrudan olayı çözümlemek için kullanılır. Lisede ya da ortaokulda akran zorbalığı ile baş etme yolları değişiklik gösterse de genel itibarıyla unsurlar benzerdir. İşte, zorbalık durumunda veliler ve öğretmenler için öneriler:
1 – Bilgilendirme Yapma
Bilgilendirme özellikle; veliler, öğretmenler ve zorbalığa maruz kalan çocuklar için gereklidir. Durumu anlamlandırma ve bu tarz durumlara maruz kaldığında neler yapması gerektiğini bilen kişiler bilinçli hareket edebilecektir.
2 – Zorbalık Etkinlikleri Düzenleme
Öğretmenler için akran zorbalığı ile baş etme yolları arasında ise etkinlikler düzenleme sayılabilir. Öğrencilerin yaş aralığına uygun olacak şekilde etkinlikler planlama genel itibarıyla etkili sonuç verir. Zorbalık davranışı kendini göstermez ya da son bulur.
3 – Yanındayım Mesajı Verebilme
Zorbalığa maruz kalan çocuklarda içine kapanma görülür. Hatta bu durum çoğu zaman yüz yüze terapi ile giderilmeye çalışılır. Çocuğunuza ‘yanındayım’ mesajı verebilmek önemlidir. Yalnız hissetmediği durumlarda psikolojik olumsuzlardan kurtulabilir.
4 – Güvenli Alan ve Davranışı Öğretme
En etkili akran zorbalığı ile baş etme yöntemleri arasında olay anında mağdur kişiye güvenlik sağlaması amacıyla bilgi vermektir. Güvenli olabileceği alanlar, kişiler ya da davranış stilleri konusunda bilgisi olursa kendini koruyabilecektir. Olası büyük zararların önüne geçilmesi için hem veli hem de öğretmenler tarafından sağlanmalıdır.
5 – Yardım Alabileceği Kaynakları Belirleme
Yardımcı kaynaklar zorbalık anında yardım isteyebilmek kadar genel zaman dilimleri içerisinde kişilerin yardım alabileceği bireyleri temsil eder. Psikolojik yardım, duygusal yardım ya da genel itibarıyla durum dışında bilgi alabileceği birilerinin olması her zaman iyi olacaktır.
6 – Psikolojik Destek Alın
Tek başına öğretmen ve veli desteği yeterli gelmezse akran zorbalığı ile baş etme yolları kapsamında psikolojik destek almalısınız. Online terapi ya da yüz yüze seanslar ile zorbalığa uğrayan kişilerin olumsuz duygulardan kurtulması hedeflenir. Özgüvenleri tekrar kazandırılır ve süreci yönetmesi sağlanır.
7 – Kıyaslama ve Karşılığa Geçmeme
Velilerin en sık düştüğü hatalardan birisi ‘O sana vurduysa sen de ona vur’ ya da ‘Senin elin boş mu duruyor sen de bir şeyler yap’ şeklindedir. Bu oldukça yanlış bir davranıştır. Özellikle zorba olan kişinin durumu belli değilken (Daha büyük, güçlü ya da zarar verici davranış gösterebilir) çocuğunuzu saldırıya itmek işleri daha büyütebilir. Bu yüzden bu tarz kışkırtıcı ve karşılık verdirecek davranışlar olmamalıdır.
8 – Okul Psikolojik Danışmanından Yardım Alma
Zorbalıkla beş etme etkinlikleri arasında aynı zamanda Okul Psikolojik Danışmanı’na başvurmak yer alıyor. Bu uzmanlar okul içerisindeki psikolojik etkinlikler ve öğrencilerden sorumludur. Velisi olarak çocuğunuzda olumsuz durum görüyorsanız ve ne yapacağınızı bilmiyorsanız rahatlıkla başvurabilirsiniz.
9 – Zorbalık Türü ve Yerine Göre Önlem Alma | Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yolları
Zorbalık türlerini belirlemek ve buna karşı hazırlıklı olmak gerekir. Siz sadece fiziksel ya da sözel zorbalık biliyor olabilirsiniz ancak zorbalar siber anlamda da zarar verici olmaktadır. Ayrıca sürekli benzer durumlarda, ortamlarda zorbalık yaşanıyorsa önlem almak da gerekir. Çocuklarda akran zorbalığı ile baş etme yöntemleri arasında o ortamdan uzak tutma ya da önleme bulunur.
Sınıfta Zorbalığa Maruz Kalan Öğrenciye Ne Yapılır?
Önce sınıf rehber öğretmeni ya da sınıf öğretmenine durumu bildirmek gerekir. Öğretmen söz konusu olaya karşı kendi kişisel tecrübesini kullanarak hareket eder. Eğer akran zorbalığı ortadan kalkmıyorsa okul psikolojik danışmanı tarafından yardım talep edilebilir. Böylece okulda genel anlamda etkinlikler ve görüşmeler düzenlenerek sürecin sonlanması hedeflenir.
Akran Zorbalığı ile Baş Etme Yöntemleri Hakkında Sık Sorulan Sorular
Lise ve ortaokullarda sık görülen akran zorbalığı artık maalesef ilkokul ve anasınıfında bile görülebilmektedir. Bundan ötürü Klinik Psikolog Zeynep Aygün olarak bu durumlar hakkında sık sorular almaktayım:
1 – Akran Zorbalığı ile Nasıl Baş Edebilirim?
Kişisel olarak zorbalık gören birisiyseniz ve bu zorbalık okuldaysa; öğretmen, uzman ve yöneticilerden destek almalısınız. Susmamalı, zorbaya karşı siz de davranışta bulunmamalısınız. Kendinizi güvenli ortamda tutarak olası risklerden uzak durmak gerekebilir.
2 – Akran Zorbalığı Yapan Öğrenciye Ne Yapılmalı?
Zorbalık yapan öğrenciler; daha önce bu davranışı gördüğü, arkadaş çevresinde kabul gördüğü ya da doğru davranış şeklini bilmediği için bu şekilde hareket eder. Öğrencinin söz konusu davranışları yüzünden hemen cezalandırılmaması önce bilgilendirilerek kazanmaya çalışmak gerekmektedir.
3 – Akran Zorbalığına Uğrayan Kişi Ne Yapmalı?
Kendisinden daha güçlü, bilgili kişilerden destek talep etmelidir. Okul ortamında öğretmen, dışarıdaki zorbalıklar için aile bunun örnekleridir. Eğer zorbalığa uğrayan kişi yetişkin yani büyükse etkilerden korunmak için psikolojik destek alabilir.
