Katatonik Şizofreni Nedir? Katatonik Şizofreni Belirtileri ve Tedavisi
Katatonik Şizofreni Nedir? Katatonik Şizofreni Belirtileri ve Tedavisi
Katatonik şizofreni, şizofren türlerinden bir tanesidir. Ruhsal bir bozukluk olan şizofreni, toplumda farklı bireylerde görülebilmektedir. Belirtileri, nedenleri ve özellikleri ile çok kompleks bir yapıya sahip olan şizofreninin birçok farklı türü vardır. Bu türlerden biri de katatonik şizofreni türüdür. Bu tür, şizofreninin özgün bir alt türüdür ve şizofreni hastalarının belirli bir oranında görülmektedir.
Çeşitli belirti ve özelliklerle karakterize olan katatonik şizofreni, çeşitli bireylerde görülebilmektedir. Bu anlamda toplumda hangi bireylerin risk altında bulunduğu da merak konusudur. Bu rahatsızlıktan mustarip olan kişiler, şizofreni hastalığıyla beraber seyreden katatoni belirtileri gösterebilmektedirler. Esasen bu kişiler katatonik bir tarzda şizofrendirler. Bu nedenle onların yaşadığı durum katatonik şizofreni adı altında tanılanmıştır. Peki katatoni nedir, şizofreni nedir, katatonik şizofreni nedir?
Katatoni Nedir?
Katatoni, toplum içinde pek bilinen bir kavram değildir. Fakat kimi bireylerde çeşitli nedenlerden ötürü görülebilmektedir. Özellikle bazı şizofreni hastalarında görülebilmektedir. Bu kişilerde, şizofreni hastalığına katatoni eşlik etmektedir. Katatoni, beynin kas hareket sinyallerini olması gerektiği gibi yönetemediği ve bundan dolayı da bireyin anormal davrandığı bir rahatsızlıktır. Katatoni çeşitli rahatsızlıklarla beraber seyredebilir.
Birçok hastalığa eşlik edebilen katatoni, genellikle şizofrenle ilişkilendirilmektedir. Yakın zamana kadar katatoni ile ilişkili tek hastalığın şizofreni olduğu düşünülürken artık bipolar bozukluk başta olmak üzere birçok rahatsızlığın katatoni ile birlikte görülebildiği bilinmektedir. Katatoni birçok tıbbi ve ruhsal rahatsızlıkla beraber ortaya çıkabilmektedir. Katatoni üç farklı biçimde ortaya çıkabilmektedir:
| Heyecanlı / Hiperkinetik | Bu form, artmış hareket şeklinde karakterize olur. Artmış hareket, örneğin volta atma şeklinde olabilir. Artmış hareketin yanı sıra ajite davranış, alışılmadık ya da abartılı hareketler, tekrarlayan hareketler veya konuşma ya da etrafta konuşan veya hareket eden birilerini taklit etme davranışları da görülebilir. |
| Geri çekilmiş / Hipokinetik | Geri çekilmiş katatoninin fark edilmesi genelde daha kolay olmaktadır. Çünkü bu katatoni türüne sahip bireyler etrafta olup bitenlere çok sınırlı tepki verirler. Bu bireyler; sessiz, hiçbir duygu ya da yüz ifadesi göstermeyen, bütünüyle hareketsiz bir yapıda olabilirler. Uzun süre alışılmadık bir pozisyonda bakabilirler. |
| Karma | Bu katatoni şeklinde ise heyecanlı ve geri çekilmiş katatoni türleri karma olarak görülmektedir. |
Şizofreni Nedir?
Şizofreni, bir tür özgün ruh hastalığıdır. Var olmayan şeyleri görme ve duyma şeklindeki halüsinasyonları ve paranoyak düşünceleri içeren bir ruh sağlığı bozukluğudur. Şizofreni, başlı başına kompleks bir bozukluktur. Birçok belirtisi vardır. Ayrıca birçok türü vardır. Bu türlerden biri de katatonik şizofreni türüdür.
Paranoya, halüsinasyon, sanrı, korku ve panik gibi durumlar en bilinen şizofreni belirtileri arasındadır. Şizofreni, akıl ve ruh arasında bağın koptuğu ya da kopmaya yakın olduğu bir hastalık olarak da tanımlanmaktadır. Şizofreni hastalarında şiddet eğilimi bulunmamaktadır. Bu sebeple toplum içinde yaşamaya devam edebilirler fakat bu durum onların gündelik işlevlerini ciddi derecede bozar. Genelde yavaş yavaş ortaya çıkan bu rahatsızlıkta erken tanı ve tedavi büyük öneme sahiptir.
Katatonik Şizofreni Nedir?
Katatonik şizofreni, şizofreninin alt türlerinden bir tanesidir. Toplumda çeşitli nedenlerden ötürü birçok bireyde görülebilen şizofreni, başlı başına kompleks bir rahatsızlıktır. Şizofreninin çeşitli nedenleri, belirtileri ve türleri vardır. Bu türlerin her biri kendine özgü özelliklere sahiptir. Katatonik şizofreni de öyledir. Bu rahatsızlıkta şizofreniye katatoni eşlik eder.
Katatonik şizofreni; motor hareket bozukluğu, aşırı pasiflik veya aktivite, konuşma eksikliği, taklitçilik ve kas katılığı gibi belirtilerle öne çıkan şizofreni spektrumunun bir alt türüdür.
Katatonik Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Şizofreni tipik olarak üç aşamada meydana gelir ve beş temel belirtiyle görülür. Şizofreninin aktif aşaması, belirtilerin en kötü ve yoğun olduğu zamandır. Katatoni mevcut olsun ya da olmasın şizofreninin temel belirtileri görülür. Bu beş temel belirti şunlardır:
- Sanrılar.
- Halüsinasyonlar.
- Dağınık veya tutarsız konuşma.
- Dağınık veya alışılmadık hareketler.
- Olumsuz belirtiler (burada olumsuz, kötü yerine “azalmış” veya “düşürülmüş” anlamına gelir).
Şizofrenide genel olarak pozitif ve negatif belirtiler vardır. Buradaki pozitif ve negatif kavramları iyi ve kötü anlamında değil, bir şeyin varlığı / çokluğu ve yokluğu / azlığı anlamında kullanılmaktadır. Örneğin şizofrenide artan hareket ve konuşma görülebilir, bu pozitif belirtilerden biridir. Düşüncede tutukluk ise negatif belirtilerden biridir. Katatoni kompleks bir psikomotor durumdur ve farklı belirtilerle kendini gösterir. Hastalıkta devamlı bir hareketsizlik ve tepkisizlik hali söz konusu olabilir. Bununla beraber katatonik kişiler çevresinde duyduğu sözcükleri yineleme eğilimindedir.
Katatonik kişiler olup bitenlere tepki göstermeseler de farkındadırlar. Katatoni belirtileri arasında agresif ve sert davranışlar da yer almaktadır. Fiziksel olarak katatonide kas sertliği ve katapleksi belirgin bir biçimde meydana gelir. Kişi, kaslarının kontrolünü kaybeder ve belirli bir pozisyonda donup kalabilir. Psikolojik belirtiler arasında ise bireyin dış dünyaya yabancılaşması tipik olarak görülmektedir. Katatoniden mustarip olan birey, kendisini toplumdan soyutlanmış hissetmektedir.
Katatonik Şizofreni Neden Olur?
Katatonik şizofreni neden olur sorusu, aslında sizi şizofreni neden olur sorusuna götürmektedir. Çünkü katatonik şizofreni, şizofreninin türlerinden biridir ve çeşitli nedenlerle şizofreni meydana geldiğinde bu şizofreni türü görülebilmektedir. Şizofreni, birçok özelliğe sahip kompleks bir rahatsızlık olduğundan çeşitli türlerle ortaya çıkabilmektedir. Bu türlerin hepsi kendine has özelliklere sahiptir ve farklı belirtilerle kendini gösterir. Bunula beraber hepsinin nedenleri benzerdir.
Şizofreni nedenleri hakkında henüz kesin bir kanıya varılamasa da birçok faktörden şüphelenilmektedir. Bu faktörler şu şekildedir:
| Beyindeki kimyasal dengesizlikler | Bunlar beyninizin beyin hücreleri arasındaki iletişim için kullandığı kimyasallardır. |
| Doğuştan beyin sorunları | Bunlar, doğmadan önce beyninizin rahimde gelişmesi sırasında oluşan sorunlardır. |
| Beynin bölgeleri arasındaki iletişim kesintileri | Farklı bölgeler arasında iletişim kuran birbirine bağlı beyin hücreleri (nöronlar) ağları vardır. Bu nöron ağları beyninizin farklı bölgelerini birbirine bağlar, böylece birlikte çalışabilirler. Araştırmacılar bu bağlantılar kaybolduğunda şizofreninin ortaya çıkabileceğinden şüpheleniyorlar. |
Şizofreni nedenleri kesin olarak bilinmese de şizofreniye yakalanma olasılığını artıran bazı risk faktörleri söz konusudur. Bunlardan bazıları; bir veya her iki ebeveyninizden miras aldığınız mutasyonlar, belirli kimyasallara veya maddelere maruz kalma, annenizin rahminde gelişirken meydana gelen stres veya komplikasyonlar ve eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımıdır.
Katatonik Şizofreni Tedavisi Nasıl Olur?
Katatonik şizofreni tedavisi merak edilen konulardan bir tanesidir. Şizofreninin tedavisi de kendisi gibi zor olabilmektedir. Şizofreni genellikle tedavi edilebilir fakat tam manasıyla iyileştirilemez. Şizofreninin temel tedavi biçimi ilaçlardır. Fakat psikoterapi desteği ciddi önem taşımaktadır. Yüz yüze ya da online terapi şeklinde gerçekleştirilen psikoterapi seansları, hastalar için önemli bir destekleyici olmaktadır.
Katatonik şizofreni, şizofreni ile beraber seyreden katatoni durumu olduğu için tedavide bu durum dikkate alınmaktadır. Şizofreninin tedavisinde; hastalığın altında yatan neden, hastanın kişiliği, hastanın öyküsü, hastalığın belirtileri ve şizofreninin türü gibi faktörler etkili olmaktadır. Altta yatan nedene göre tedavi süreci yürütülmektedir. Katatonik şizofreni tedavisinde de diğer şizofreni tedavilerindeki gibi ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin dışında EKT ( Elektrokonvulsif terapi) de kullanılmaktadır. Bu tedavi, hastanın kafatasından ve cildinden, beyninin bir bölümüne elektrik akımı gönderilmesini içermektedir.
Şizofren Türleri Nelerdir?
Şizofreni hastalığı tamamıyla karmaşık bir yapıya sahip olan ruhsal bir bozukluktur. Şizofreni, klinik tablodaki belirti yoğunluklarına ve çeşitlerine göre bazı türlere ayrılır. Buna göre 5 şizofreni türü vardır:
- Paranoid şizofreni
- Katatonik şizofren
- Dezorganize şizofreni
- Rezidüel şizofreni
- Farklılaşmamış şizofreni
Bunların her biri farklı özelliklere, belirtilere ve farklı yoğunluklara sahiptir. Her birinde şizofreniye farklı özellikler eşlik etmektedir ve bu yönüyle diğerlerinden ayrılmaktadır. Şizofreni, şizofreni türleri ve katatonik şizofreni hakkında daha fazla bilgi almak için Klinik Psikolog Zeynep Aygün ile iletişime geçebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Katatoni ve katatonik şizofreni hakkında sıkça merak edilen sorular ise şu şekilde:
Katatonik Tip Şizofren Hastalığı Nedir?
Katatonik şizofreni; motor hareket bozukluğu, aşırı pasiflik veya aktivite, konuşma eksikliği, taklitçilik ve kas katılığı gibi belirtilerle öne çıkan şizofreni spektrumunun bir alt türüdür.
Katatonik Bozukluk Nedir?
Katatoni, beynin kas hareket sinyallerini olması gerektiği gibi yönetemediği ve bundan dolayı da bireyin anormal davrandığı bir rahatsızlıktır. Katatoni çeşitli rahatsızlıklarla beraber seyredebilir. Bunlardan en bilineni şizofrenidir.
Katatonik Semptomlar Nelerdir?
Katatonik davranış sergileyen kişiler genellikle çevrelerinde olup bitenlere tepki vermezler veya olağandışı hareketler sergilerler. İletişimin bozulması, anormal hareketler, hareket eksikliği veya davranış değişiklikle katatoni durumunun en çarpıcı belirgin semptomları arasında yer alır.
Katatonik Özellik Nedir?
Katatoni, hareket ve davranışlarda ani değişiklikler ve bozulmalarla karakterize olan bir ruhsal durumdur. Tipik olarak, bu durum motor hareketlerinde ciddi azalma ya da aşırı artış ile kendini gösterir. Katatoni, şizofreniye eşlik ettiğinde bu durum katatonik şizofreni şeklinde adlandırılır.
